Rodzice czy opiekunowie, którzy po urodzeniu dziecka będą chcieli być aktywni zawodowo, będą mogli liczyć na dodatkowe wsparcie finansowe. Program “Aktywny Rodzic” pozwala skorzystać z jednego z trzech świadczeń: „Aktywni rodzice w pracy” (tzw. babciowe), „Aktywnie w żłobku” oraz „Aktywnie w domu”. Kto będzie mógł się starać o dofinansowanie w ramach programu “Aktywna Rodzic”? Ile wynoszą i kiedy będą wypłacane świadczenia? Odpowiedzi znajdują się w poniższym poradniku.
Program “Aktywna Mama / Aktywny Rodzic”
Celem programu jest ułatwienie kobietom po urodzeniu dziecka powrotu na rynek pracy. Mamy otrzymają wsparcie finansowe, które mogą przeznaczyć na opłacenie opieki nad dzieckiem. Świadczenie ma zachęcać kobiety do zakładania rodziny i łączenia macierzyństwa z pracą zawodową.
Formy wsparcia w programie Aktywny Rodzic:
- świadczenie Aktywni rodzice w pracy – tzw. (babciowe),
- świadczenie Aktywnie w żłobku – zastępuje dofinansowanie do żłobka,
- świadczenie Aktywnie w domu – zastępuje rodzinny kapitał opiekuńczy.
Na jedno dziecko w danym miesiącu można otrzymać tylko jedno ze świadczeń. Istnieje możliwość wielokrotnej zmiany rodzaju świadczenia, czyli rezygnacji z jednej formy wsparcia i przejścia na inną. Jednakże, w danym miesiącu można pobierać tylko jedno świadczenie na dane dziecko.
Wydatkowanie świadczeń z programu "Aktywny Rodzic"
Pieniądze uzyskane w ramach świadczenia można przeznaczyć na opłacenie różnych form opieki nad dzieckiem: żłobka, opiekunki, a także przysłowiowej babci opiekującej się wnukiem. Decyzja o przeznaczeniu środków należy do rodziców.
Świadczenie Aktywny rodzic w pracy
Kto może starać się o świadczenie Aktywni rodzice w pracy tzw. “babciowe”?
Świadczenia z programu "Aktywny Rodzic" przysługują osobom mieszkającym w Polsce, które są rodzicami lub opiekunami dzieci do lat 3. Mogą się o nie starać obywatele Polski, UE/EFTA, Wielkiej Brytanii, a także obywatele innych krajów, pod warunkiem że mają legalny pobyt w Polsce oraz dostęp do rynku pracy na podstawie odpowiednich dokumentów, takich jak karta pobytu.
Warunki uzyskania “babciowego”
Aby rodzina mogła uzyskać świadczenie, musi spełniać następujące warunki:
- Obie osoby wychowujące dziecko muszą podlegać ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu aktywności zawodowej.
- Łączna podstawa wymiaru składek musi wynosić co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia.
- Dla każdego z opiekunów podstawa składek nie może być niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej — co najmniej 30% minimalnego wynagrodzenia.
- Samotny rodzic musi spełniać warunek 100% minimalnego wynagrodzenia samodzielnie.
Ile wynosi “babciowe”?
Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” przysługuje w kwocie:
- 1500 zł miesięcznie na dziecko,
- 1900 zł miesięcznie, jeśli dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności oraz spełnia warunki dotyczące konieczności stałej lub długotrwałej opieki, pomocy innej osoby z powodu znacznie ograniczonej samodzielności oraz konieczności stałego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji dziecka.
W przypadku, gdy oboje rodzice, będący rozwiedzeni, żyjący w separacji lub w rozłączeniu, sprawują nad dzieckiem naprzemienną opiekę zgodnie z orzeczeniem sądu, w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwota świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” zostaje ustalona dla każdego z rodziców w wysokości połowy należnego świadczenia.
Świadczenie nie podlega egzekucji administracyjnej i komorniczej.
Na jaki okres ustala się świadczenie Aktywny Rodzic?
Prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 12 miesięcy, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego ten, w którym dziecko skończy 36 miesięcy, czyli do końca 35. miesiąca życia dziecka.
Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?
Wymagane dokumenty do uzyskania świadczenia "Aktywny rodzic w pracy":
- Dla rodziców z opieką naprzemienną: prawomocne orzeczenie sądu potwierdzające opiekę naprzemienną.
- Dla cudzoziemców: dokument potwierdzający legalny pobyt w Polsce wraz z dostępem do rynku pracy, np. kartę pobytu. W przypadku pobytu w innym państwie członkowskim UE/EFTA, wymagany jest dokument potwierdzający legalność pobytu.
- Dla opiekuna faktycznego: zaświadczenie sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o prowadzonym postępowaniu w sprawie przysposobienia dziecka oraz oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie.
- Dla osoby sprawującej pieczę zastępczą (rodzic zastępczy, rodzinny dom dziecka): zaświadczenie z powiatowego centrum pomocy rodzinie potwierdzające umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, wraz z datą tego umieszczenia.
Świadczenie Aktywnie w żłobku
Kto może starać się o świadczenie Aktywnie w żłobku?
O świadczenie „Aktywnie w żłobku” może wnioskować:
- rodzic (matka albo ojciec),
- opiekun prawny,
- osoba, której sąd powierzył opiekę nad dzieckiem (np. rodzina zastępcza, opiekun tymczasowy).
Świadczenie „Aktywnie w żłobku” przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi, jeśli przebywali legalnie w Polsce jako osoby ze statusem „UKR” nieprzerwanie przez co najmniej 365 dni. Ten warunek dotyczy również dzieci obywateli Ukrainy posiadających status „UKR”. Świadczenie to jest dostępne na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.
Na kogo przysługuje świadczenie Aktywnie w żłobku?
Dofinansowanie do żłobka przysługuje na dziecko objęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym (zarejestrowanym w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych) lub opieką dziennego opiekuna (znajdującego się w wykazie opiekunów dziennych).
Ile wynosi świadczenie Aktywnie w żłobku?
Świadczenie przysługuje w wysokości:
- do 1500 złotych miesięcznie na dziecko,
- do 1900 złotych miesięcznie – jeśli dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności oraz spełnia warunki dotyczące konieczności stałej lub długotrwałej opieki, pomocy innej osoby z powodu znacznie ograniczonej samodzielności oraz konieczności stałego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji dziecka.
– nie więcej jednak niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Jeśli rodzice sprawują opiekę naprzemienną, to kwotę świadczenia ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy świadczenia.
Świadczenie przysługuje bez względu na dochód w rodzinie i nie podlega egzekucji administracyjnej i komorniczej.
Na jak długo przyznawane jest świadczenie Aktywnie w żłobku?
Świadczenie to obowiązuje do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 3 lata. Jeśli wychowanie przedszkolne jest niemożliwe lub utrudnione, świadczenie przysługuje do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 4 lata.
Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?
Wymagane dokumenty:
-
Dla rodziców z opieką naprzemienną
-
prawomocne orzeczenie sądu potwierdzające przyznanie opieki naprzemiennej.
-
Dla opiekuna faktycznego
-
zaświadczenie sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie przysposobienia dziecka, zawierające datę złożenia wniosku do sądu opiekuńczego oraz
-
oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie.
-
Dla opiekuna prawnego
-
orzeczenie sądu opiekuńczego o ustanowieniu opiekuna prawnego dziecka, jeśli opieka została powierzona do czasu zakończenia procesu adopcji.
-
Dla osoby sprawującej pieczę zastępczą
-
zaświadczenie powiatowego centrum pomocy rodzinie o umieszczeniu dziecka w:
-
rodzinie zastępczej,
-
rodzinnym domu dziecka,
-
placówce opiekuńczo-wychowawczej,
-
regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub
-
interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym,
wraz z datą umieszczenia dziecka w pieczy.
Świadczenie Aktywnie w domu
Komu przysługuje świadczenie Aktywnie w domu?
Świadczenie przysługuje:
- Matce lub ojcu, jeśli dziecko mieszka z nimi i pozostaje na ich utrzymaniu, także w przypadku, gdy zgodnie z orzeczeniem sądu dziecko jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców.
- Opiekunowi faktycznemu dziecka, jeśli złożył wniosek do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka, a dziecko znajduje się pod jego opieką.
Świadczenie Aktywnie w domu nie przysługuje obywatelom Ukrainy ze statusem UKR, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi.
Na kogo przysługuje świadczenie Aktywnie w domu?
Świadczenie „Aktywnie w domu” przysługuje na każde dziecko w rodzinie w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie jest przyznawane od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 12 miesięcy, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego ten, w którym dziecko skończy 36 miesięcy.
Świadczenie przysługuje bez względu na dochód w rodzinie.
Ile wynosi świadczenie Aktywnie w domu?
Świadczenie „Aktywnie w domu” wynosi 500 zł miesięcznie na dziecko, niezależnie od tego, czy posiada ono orzeczenie o niepełnosprawności. W przypadku opieki naprzemiennej, zgodnie z orzeczeniem sądu, kwota świadczenia jest dzielona równo między oboje rodziców, co oznacza, że każdy z nich otrzymuje 250 zł miesięcznie.
Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?
Wymagane dokumenty:
-
Dla rodziców z opieką naprzemienną
-
prawomocne orzeczenie sądu potwierdzające przyznanie opieki naprzemiennej.
-
Dla cudzoziemców
-
karta pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego zgodnie z art. 127 ustawy o cudzoziemcach,
-
karta pobytu oraz decyzja o udzieleniu zezwolenia na pobyt na terytorium Polski lub inny dokument uprawniający do pobytu i pracy w Polsce.
-
Dla opiekuna faktycznego
-
zaświadczenie sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego potwierdzające prowadzenie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, które musi zawierać datę złożenia wniosku do sądu opiekuńczego oraz
-
oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie.
Wniosek o świadczenie Aktywny Rodzic
Wymagane dokumenty
Aby otrzymać świadczenie w ramach programu Aktywny Rodzic, konieczne jest złożenie poprawnie wypełnionego wniosku elektronicznego wraz z wymaganymi załącznikami, których zakres zależy od wybranego rodzaju świadczenia.
Gdzie złożyć wniosek o świadczenie Aktywny Rodzic?
Wnioski o świadczenie oraz wypłatę środków realizuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Kiedy i jak złożyć wniosek o świadczenie Aktywny Rodzic?
Wnioski można składać wyłącznie online:
- przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS),
- przez bankowość elektroniczną,
- przez portal Emp@tia.
Jak ZUS wypłaca świadczenia w ramach programu Aktywny Rodzic?
Rodzaj Świadczenia | Odbiorca wypłaty | Sposób wypłaty | Uwagi |
Aktywni rodzice w pracy |
Rodzic lub opiekun dziecka | Przelew na konto bankowe rodzica/opiekuna |
Wypłata co miesiąc; z wyrównaniem od miesiąca złożenia wniosku |
Aktywnie w żłobku | Żłobek / klub dziecięcy / opiekun dzienny | Przelew na konto placówki lub opiekuna | Wypłata co miesiąc, najpóźniej w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku; rozliczenie różnic w kolejnym miesiącu |
Aktywnie w domu | Rodzic lub opiekun dziecka | Przelew na konto bankowe rodzica/opiekuna | Wypłata co miesiąc, najpóźniej w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku; rozliczenie różnic w kolejnym miesiącu |
Podstawa prawna