Separacja małżeńska - co daje, czym skutkuje i ile kosztuje - pozew i wniosek o separację PDF 2023

Q: Co to jest separacja?

Separacja to formalny stan w małżeństwie, który polega na zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego . Nie powoduje ona jednak rozwiązania małżeństwa – jest czasem, w którym małżonkowie mogą przemyśleć, czy walka o związek ma sens.

Weryfikacja: 5 grudnia 2022

Krok po kroku

Co to jest separacja?
Strony w postępowaniu separacyjnym w małżeństwie
Czym skutkuje separacja?
Separacja bez orzekania o winie
Separacja z orzekaniem o winie
Separacja a rozwód
Wniosek i pozew o separację
Jakie dokumenty należy przygotować?
Ile kosztuje separacja?
Zniesienie separacji
Podstawa prawna

Gdzie złożyć wniosek, druk (dokumenty) dot. sprawy - separacja w Twojej miejscowości?
Dokumenty do pobrania - wzory [PDF] 2023

Kiedy w małżeństwie pojawiają się problemy, wiele par decyduje się wówczas na separację zamiast rozwodu. Czym jest separacja i jak się o nią starać? Gdzie złożyć odpowiednio sformułowane podanie? Czy wymagane są jakieś dodatkowe dokumenty? Czym różni się wniosek od pozwu o separację? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w poniższym poradniku.

Co to jest separacja?

Separacja to formalny stan w małżeństwie, który polega na zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego. Nie powoduje ona jednak rozwiązania małżeństwa – jest czasem, w którym małżonkowie mogą przemyśleć, czy walka o związek ma sens.

Strony w postępowaniu separacyjnym w małżeństwie

W postępowaniu separacyjnym mamy do czynienia z dwoma stronami postępowania:

powód – osoba, która złożyła pozew o separację;
pozwany – drugi małżonek, obarczany winą za problemy małżeńskie.

Czym skutkuje separacja?

W związku z tym, że separacja nie jest równoznaczna z zakończeniem małżeństwa, niesie ona ze sobą kilka skutków prawnych.

Małżonkowie pozostający w separacji:

nie mogą wejść w inny związek małżeński;
są zobowiązani do wzajemnej pomocy;
nie mają prawa do dziedziczenia oraz zachowku;
muszą dokonać podziału majątku.

Separacja bez orzekania o winie

W sytuacji, gdy żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia, sąd podczas postępowania separacyjnego może ogłosić separację bez winy małżonków.

Separacja z orzekaniem o winie

Podczas postępowania separacyjnego sąd może również zdecydować o winie któregoś z małżonków za rozkład pożycia.

Sąd może ogłosić:

separację z winy jednego małżonka - kiedy wyłącznie jedna ze stron jest winna rozkładowi pożycia małżeńskiego,
separację z winy obojga małżonków - kiedy zarówno mąż, jak i żona, przyczynili się do rozkładu pożycia.

Separacja a rozwód

Separacja i rozwód znacznie się od siebie różnią. Oto kilka cech rozróżniających jeden stan prawny od drugiego:

po rozwodzie każda ze stron może wejść w nowy związek małżeński, zaś w czasie separacji nie jest to możliwe;
separacja jest orzeczeniem, rozwód zaś - wyrokiem; orzeczenie sądu może zostać zmienione, a ogłoszony wyrok jest nieodwracalny;
sprawy rozwodowe trwają zdecydowanie dłużej – na orzeczenie sądu w tej sprawie czeka się nawet kilka miesięcy. Separację można uzyskać nawet po jednej rozprawie;
małżonkowie będący w separacji w wyjątkowych sytuacjach mają obowiązek sobie pomagać; jeżeli dojdzie do rozwodu, żadna ze stron nie ma takiego obowiązku;
po rozwodzie każda ze stron może wrócić do nazwiska, które nosiła przed zawarciem małżeństwa – w przypadku separacji nie jest to możliwe;
koszty separacji są znacznie niższe niż koszty rozwodu;
przesłanki do uznania separacji są łagodniejsze niż w przypadku rozwodu – do orzeczenia separacji wystarczy stwierdzenie, iż nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. W przypadku rozwodu rozkład pożycia nie musi być tylko zupełny, ale również trwały.

Pomiędzy separacją a rozwodem istnieją także pewne podobieństwa:

zarówno w przypadku separacji, jak i rozwodu sąd może orzec o rozdzielności majątkowej;
jeżeli małżonkowie posiadają potomstwo, w obu przypadkach sąd może rozstrzygać kwestię praw rodzicielskich i podziału kosztów związanych z opieką nad dziećmi;
przy separacji i rozwodzie sąd może nałożyć obowiązek alimentacyjny w stosunku do drugiego małżonka;
zarówno w kwestii rozwodu, jak i separacji, do ich ogłoszenia nie jest konieczna zgoda drugiego małżonka.

Wniosek i pozew o separację

Kto może złożyć pozew o separację?

Pozew o separację może złożyć każdy z małżonków.

Gdzie złożyć pozew o separację?

Pismo w tej sprawie należy złożyć w sądzie okręgowym. Wybór sądu nie może być przypadkowy – powinien być to sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania. Konieczne jest jednak, aby na terenie tego okręgu nadal przebywało przynajmniej jedno z małżonków.

Jeżeli żadne z małżonków nie mieszka już na terenie danego okręgu, pozew należy złożyć do sądu na terenie okręgu, w którym znajduje się miejsce zamieszkania pozwanego. Jeśli ustalenie jego adresu jest niemożliwe, wówczas pozew powinien wpłynąć do sądu na terenie okręgu zamieszkanego przez powoda.

Jak napisać pozew o separację?

Pozew o separację powinien się składać z kilku części:

określenia stron – należy określić, kto jest powodem a kto pozwanym oraz podać dokładne adresy stron;
żądanie – w tym miejscu powód wnosi o orzeczenie separacji między małżonkami;
uzasadnienie – w tej części powód powinien wskazać przyczyny, które jego zdaniem spowodowały rozpad pożycia małżeńskiego. Trzeba przywołać dowody w postaci dokumentów, które należy dołączyć do pozwu w formie załączników;
podpis – powód musi wpisać datę i miejsce sporządzenia pozwu oraz własnoręcznie się podpisać.

Podczas sporządzania pozwu o separację, warto skonsultować jego treść podczas porady prawnej.

Kto może złożyć wniosek o separację?

Aby uzyskać separację, można również złożyć wniosek zamiast pozwu. Jest to możliwe w sytuacji, gdy decyzja o separacji zostaje podjęta przez obojga małżonków. Sąd wówczas nie orzeka o winie rozkładu pożycia. Po złożeniu wniosku postępowanie przebiega w trybie nieprocesowym. Zamiast orzeczenia o separacji, sąd wydaje wówczas postanowienie.

Jak napisać wniosek o separację?

We wniosku o separację nie powinno zabraknąć:

danych sądu, do którego składany jest wniosek,
danych osób wnioskujących,
prośby o orzeczenie separacji na wspólne żądanie,
uzasadnienia,
podpisy obu stron.

Jakie dokumenty należy przygotować?

W zależności od uzasadnienia pozwu, rodzaje dokumentów, które powinno się dostarczyć do sądu, mogą się różnić. O tym, jakie dokumenty będą potrzebne, decyduje prawnik. Poniżej znajduje się kilka najbardziej popularnych załączników:

pozew o separację;
akt małżeństwa;
akty urodzenia wspólnych dzieci małżonków – jeżeli w rodzinie pojawiły się dzieci;
zaświadczenie o zarobkach małżonków – jeżeli właśnie ta kwestia pojawiła się w uzasadnieniu pozwu.

Ile kosztuje separacja?

Cena wpisu sądowego separacji będzie się różnić w zależności od tego, przez kogo został złożony pozew. Opłata wyniesie:

600 zł – jeżeli z pozwem wystąpi jedna ze stron;
100 zł – jeżeli z wnioskiem występują oboje małżonkowie.

Opłatę można uiścić na 2 sposoby:

za pomocą elektronicznych znaków opłaty sądowej – znaki można kupić w kasie sądu lub przez stronę internetową Ministerstwa Sprawiedliwości;
za pomocą przelewu na konto bankowe sądu.

Dodatkową opłatę mogą stanowić również koszty porady prawnej, jeżeli powód się na nią zdecyduje. Ceny różnią się w zależności od wyboru radcy prawnego.

Kiedy sąd orzeknie separację?

Do separacji może dojść tylko wtedy, gdy między małżonkami doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego i wskazują na to przytoczone w pozwie dowody. Rozpad pożycia oznacza tutaj brak więzi fizycznej, psychologicznej oraz ekonomicznej między małżonkami. Jeżeli sąd zgodzi się z powodem, nie ma żadnych przeszkód do orzeczenia separacji.

Kiedy separacja jest niedopuszczalna?

Zdarza się, że sąd nie może przychylić się do żądania powoda. Dzieje się tak w sytuacji, gdy przez separację mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżeństwa.

Ile czeka się na orzeczenie/postanowienie o separacji?

Czas oczekiwania na orzeczenie o separacji może się różnić w zależności od złożoności sprawy. Dłużej trwają postępowania z orzekaniem o winie, gdyż sąd musi dokładnie przeanalizować dostarczone dowody. Najkrócej trwa postępowanie nieprocesowe po złożeniu wniosku w sprawie separacji, wspólnie przez obie strony. W tej sytuacji postanowienie o separacji może zostać wydane nawet po jednej rozprawie.

Na czas oczekiwania wpływa także fakt, czy małżeństwo doczekało się potomstwa - jeżeli tak, sąd dodatkowo będzie musiał rozstrzygnąć o podziale władzy rodzicielskiej. Jeżeli para nie posiada małoletnich dzieci, postępowanie separacyjne może zakończyć się nawet na pierwszej rozprawie.

Zniesienie separacji

Jeżeli małżonkowie wspólnie zadecydują o zniesieniu separacji, muszą złożyć w tej sprawie wniosek do właściwego sądu okręgowego, gdyż, podobnie jak ogłoszenie separacji, jest to postępowanie sądowe. W ten sposób wszystkie wcześniejsze postanowienia sądu w sprawie separacji zostaną uchylone.