Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS - kontakt, infolinia i druki do pobrania
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS umożliwia załatwienie 25 spraw
W celu załatwienia spraw w Zakładach Ubezpieczeń Społecznych ZUS przygotowano druki do pobrania w popularnych formatach PDF lub DOC. Bardziej złożone zagadnienia zawierają wzory wypełniania dokumentów, a jeżeli sprawę można załatwić przez Internet - instrukcję prezentującą krok po kroku złożenie wniosku online.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest państwową jednostką organizacyjną, posiadającą osobowość prawną. Tworzy sektor finansów publicznych w Polsce. Odpowiada za realizację zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Gromadzi składki na ubezpieczenia społeczne obywateli, co umożliwia późniejszą wypłatę świadczeń z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, niezdolności do pracy, choroby czy urlopu macierzyńskiego. Centrala Zakładu znajduje się w Warszawie, jednak ZUS posiada swoje oddziały, inspektoraty i biura terenowe w całej Polsce. Łącznie są to 43 oddziały znajdujące się w większych miastach oraz kilkadziesiąt inspektoratów i punktów informacyjnych w całym kraju. Nadzór nad legalnością działań Zakładu sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, organami ZUS są:
- Prezes Zakładu, który kieruje działalnością ZUS i reprezentuje go na zewnątrz,
- Zarząd Zakładu odpowiedzialny za koordynację realizowania celów, procesów, projektów i wykonywania zadań,
- Rada Nadzorcza Zakładu, pełniąca rolę organu przedstawicielskiego → jest instytucją dialogu społecznego.
Zakres działania i zadania ZUS
Zakres działania i zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określają:
Do głównych zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należą:
- realizacja uchwalonych przepisów o ubezpieczeniach społecznych, w tym:
- ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
- określenie uprawnień do świadczenia z ubezpieczenia i ich wypłacanie (chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej),
- określanie wysokości i pobieranie składek ubezpieczeniowych (społecznych, zdrowotnych, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych),
- prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i płatników składek,
- prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek,
- podejmowanie decyzji orzekających o uprawnieniach do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (lekarze orzecznicy, komisje lekarskie Zakładu);
- realizacja umów i porozumień międzynarodowych, związanych z ubezpieczeniem społecznym;
- wystawianie legitymacji emeryta-rencisty osobom uprawnionym;
- dystrybucja środków finansowych z funduszów ubezpieczeń społecznych i Funduszu Alimentacyjnego;
- kontrola:
- orzeczeń o czasowej niezdolności do pracy,
- opłacania obowiązkowych składek przez płatników,
- prewencja rentowa, czyli działanie na rzecz utrzymania w zdrowiu społeczeństwa, poprzez:
- rehabilitację leczniczą ubezpieczonych zagrożonych niezdolnością do pracy (na przykład skierowania do sanatoriów),
- prace badawcze i analizy przyczyn niezdolności do pracy,
- inne działania prewencyjne.
Jak znaleźć oddział, inspektorat lub biuro terenowe ZUS?
Aby znaleźć najbliższy oddział lub jednostkę ZUS, możesz skorzystać z wyszukiwarki ZUS.
PUE ZUS online, czyli ZUS w Internecie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada swoją własną platformę elektroniczną - PUE ZUS. Warto wspomnieć, że część wniosków można złożyć jedynie w formie elektronicznej, na przykład wniosek o 500 Plus. Aby załatwić sprawę w ZUS przez Internet, należy posiadać Profil Zaufany.
Jak zalogować się do konta PUE ZUS?
Aby zalogować się do Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, należy:
- Wejść na stronę https://www.pue.zus.pl/
- Wybrać opcję “zaloguj się” oraz metodę uwierzytelniania z możliwych:
- Profil zaufany ePUAP (wymaga posiadania profilu na platformie ePUAP),
- Profil zaufany ZUS (wymaga posiadanie Profilu zaufanego na Platformie Usług Elektronicznych ZUS),
- Kod SMS (wymaga posiadanie numeru telefonu zarejestrowanego w ZUS),
- Kod jednorazowy z aplikacji mobilnej (wymaga pobrania aplikacji mobilnej PUE ZUS).
- Postępować zgodnie z instrukcjami na ekranie, aby ukończyć proces uwierzytelniania.
Rodzaje świadczeń w ZUS
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca wiele różnych świadczeń. Są to:
- Z tytułu choroby i macierzyństwa:
- Z tytułu długotrwałej niezdolności do pracy:
- renta z tytułu niezdolności do pracy,
- renta szkoleniowa.
- Z tytułu podeszłego wieku:
- Z tytułu śmierci głównego żywiciela rodziny:
- renta rodzinna,
- dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej.
- Z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej:
- jednorazowe odszkodowanie,
- świadczenia z tytułu choroby, długotrwałej niezdolności do pracy i śmierci żywiciela,
- zwrot kosztów poniesionych na zakup przedmiotów ortopedycznych.
- Inne:
Świadczenie 500+ w ZUS
Od 2022 roku ZUS jest instytucją, przyznającą świadczenie 500+. Co istotne, wnioski o świadczenie można składać wyłącznie elektronicznie - za pośrednictwem portalu PUE ZUS. W przypadku, gdy osoba wnioskująca o 500+ jest matką lub ojcem dziecka i ma numer PESEL wniosek online do ZUS może złożyć również za pośrednictwem portalu Emp@tia lub swojego banku.
Kto musi płacić składki do ZUSu?
Do odprowadzania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązane są:
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności,
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność, tj.:
- prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej,
- twórcy i artyści,
- prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, a także prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej,
- wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
- prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół,
- osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.
Jedną z deklaracji służącą do rozliczania składek ZUS jest formularz ZUS DRA.
Zasady składek ZUS
Każdy rodzaj składek wyróżnia się nieco innymi zasadami ich finansowania. Poniżej przedstawiamy zasady finansowania dla czterech z nich: na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe.
Zasady finansowania składek na ubezpieczenie emerytalne
- dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - finansują w całości sami ubezpieczeni,
- dla osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej - finansuje w całości płatnik składek,
- dla pracowników i zleceniobiorców - finansuje w połowie ubezpieczony, a w połowie płatnik składek.
Zasady finansowania składek na ubezpieczenie chorobowe
- dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz pracowników i zgłoszonych do dobrowolnego ubezpieczenia, chorobowego zleceniobiorców - finansują w całości sami ubezpieczeni,
- dla osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej - finansuje w całości płatnik składek.
Zasady finansowania składek na ubezpieczenie rentowe
- dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - finansują w całości sami ubezpieczeni,
- dla osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej - finansuje w całości płatnik składek,
- dla pracowników i zleceniobiorców - ubezpieczony finansuje 1,5% podstawy wymiaru składki.
Zasady finansowania składek na ubezpieczenie wypadkowe
- dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - finansują w całości płatnicy składek,
- dla osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej oraz pracowników i zleceniobiorców - finansuje w całości płatnik składek.
Ile wynoszą składki ZUS w 2023?
Wysokość składek ZUS obliczana jest jako procent podstawy wymiaru zależny od wysokości prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok.
- Od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 roku, minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 3490 zł a prognozowane przeciętne wynagrodzenie to 6935 zł. Podstawa wymiaru stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia - 4161 zł, dla którego oblicza się wysokość składek,
- Dodatkowo, podstawa wymiaru do obliczenia wysokości składek nie może być niższa niż 1047 zł (30% minimalnego wynagrodzenia) w okresie 1 stycznia - 30 czerwca oraz 1080 zł w okresie 1 lipca - 31 grudnia 2023 roku.
Wysokość składek ZUS dla 2023 roku zostały zaprezentowane w poniższej tabeli.
|
|
|
Kwota |
| Emerytalne | 19,52% | 812,23 zł |
| Chorobowe | 2,45% | 101,94 zł |
| Rentowe | 8% | 332,88 zł |
| Wypadkowe | 1,67% | 69,49 zł |
| Fundusz Pracy | 2,45% | 101,94 zł |
Dla ubezpieczenia zdrowotnego podstawa wymiaru zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Dokładne stawki można sprawdzić tutaj.
Część składek opłacanych jest przez pracownika poprzez potrącenie z wynagrodzenia, pozostała kwota jest opłacana przez pracodawcę z własnych środków, nie stanowiących wynagrodzenia.
Przedsiębiorcy mogą liczyć na obniżenie wysokości składek (wszystkich prócz tej na ubezpieczenie zdrowotne), w ramach takich programów jak Ulga na Start (przez 6 miesięcy opłacanie tylko składki zdrowotnej) czy naliczania składek na podstawie osiąganego dochodu.
Kiedy nie trzeba płacić składek ZUS?
Przedsiębiorca może zostać zwolniony z płacenia składek w dwóch przypadkach:
- Zbieg tytułów do ubezpieczenia - dochodzi do niego w sytuacji, gdy osoba ubezpieczona, oprócz na przykład prowadzonej przez siebie działalności, posiada także inne źródło dochodu, z którego odprowadzane są składki ZUS.
- Zawieszenie działalności gospodarczej - przedsiębiorca, który zawiesi swoją działalność gospodarczą, nie ma obowiązku opłacania składek ZUS. Obowiązuje to jednak tylko w sytuacji, gdy zawieszenie nastąpiło na dłużej niż 30 dni.
Mały ZUS - składka od uzyskiwanego dochodu
Mały ZUS jest formą składki na ubezpieczenie społeczne dla małych przedsiębiorców, wprowadzona w 2018 roku w celu pomocy rozwoju działalności. Mały ZUS jest opcjonalną formą składki i dotyczy przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność na własny rachunek i zatrudniają co najmniej jedną osobę. Składka w 2023 roku wynosi za okres od stycznia do czerwca 331,26 zł, za lipiec – grudzień 341,72 zł. Wybór takiego rozwiązania wiąże się z ograniczeniami w postaci braku możliwości korzystania z pełnego pakietu świadczeń zdrowotnych i emerytalnych. Z ulgi nie może skorzystać przedsiębiorca, który:
- prowadził działalność gospodarczą w roku poprzednim krócej niż 60 dni,
- korzystał z opodatkowania w formie karty podatkowej (jest zwolniony z VAT),
- jest w trakcie korzystania z preferencyjnych składek ZUS,
- osiągnął przychody (w roku poprzednim) przekraczające 120 000 zł.
Terminy płatności składek ZUS
Składki ZUS należy regulować w terminie:
- do 5. dnia każdego miesiąca - dotyczy jednostek i zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych,
- do 15. dnia każdego miesiąca - jeżeli przedsiębiorca zgłosił do ubezpieczenia pracownika, współpracownika lub zleceniobiorcę,
- do 20. dnia każdego miesiąca - jeżeli przedsiębiorca opłaca składkę wyłącznie za siebie.
Konsekwencje nieopłacenia składek ZUS w terminie
Nieopłacenie składek ZUS w terminie grozi naliczeniem odsetek. Jeżeli nie przekroczą one 30,10 zł, zostaną anulowane. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może nałożyć na płatnika składek dodatkową opłatę w wysokości 100% nieopłaconych składek.
Konsekwencje nieopłacenia składek mogą być dużo bardziej dotkliwe dla osób, które płacą je dobrowolnie. Po przekroczeniu terminu przestaną mieć prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Aby później je odzyskać, konieczne jest skierowanie wniosku w tej sprawie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.