Działalność nierejestrowana 2024 - informacje jak założyć i gdzie zgłosić

Jak założyć działalność nierejestrowaną?

By rozpocząć działalność nierejestrowaną, wystarczy prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży zawierającą sumę uzyskanego przychodu z danego dnia. W niektórych sytuacjach przepisy szczególne mogą przewidywać konieczność posiadania numeru NIP, o którego nadanie należy wystąpić za pomocą formularza NIP-7.

Jak zakończyć działalność nierejestrowaną?

Ponieważ działalność nierejestrowana była prowadzona bez formalnego zakładania firmy w CEIDG, nie ma też obowiązku zgłaszania jej zakończenia. Jednakże osoba prowadząca działalność nierejestrowaną może w każdej chwili złożyć wniosek o wpis do CEIDG, co jest równoznaczne z zakończeniem działalności nierejestrowej. Działalność nierejestrowana staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym w tym wniosku.

Jeżeli przychód z działalności nierejestrowanej przekroczy miesięczny próg przychodów, to działalność ta staje się działalnością gospodarczą od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie. W tym przypadku należy złożyć wniosek o wpis do CEIDG w terminie 7 dni od dnia przekroczenia progu.

Przychody z działalności nierejestrowanej uzyskane w okresie od dnia, w którym przekroczono limit przychodu należnego, do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o wpis do CEIDG (a jeżeli wniosek nie został złożony w terminie 7 dni – do dnia, w którym nastąpił upływ tego terminu), są nadal rozliczane jak dochód z działalności nierejestrowanej. Dopiero po tym okresie będą one opodatkowane PIT, jak przychody z działalności gospodarczej.

Jak rozliczać podatek dochodowy prowadząc działalność nierejestrowaną?

Dochody z działalności nierejestrowanej są opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej. To rodzaj przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnik rozlicza te przychody w zeznaniu rocznym PIT-36 w rubryce “z innych źródeł” w specjalnie przeznaczonym do tego celu wierszu 9: "Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy". Nie trzeba odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy, a koszty działalności nierejestrowanej mogą zostać odliczone od pochodzących z niej przychodów.

Koszty uzyskania przychodu w działalności nieewidencjonowanej

W przypadku prowadzenia działalności nierejestrowanej przedsiębiorca ma prawo odliczać wydatki związane z prowadzeniem działalności. Warunkiem jest, aby te wydatki spełniały kryteria zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów określone w art. 22 ustawy o PIT. Rozliczenia rocznych kosztów uzyskania przychodu dokonuje się za pomocą formularza PIT-36. W zeznaniu rocznym można odliczyć koszty, które przedsiębiorca poniósł w związku z wykonywaną działalnością, na przykład zakup surowców do produkcji wyrobów. Koszty te powinny być udokumentowane, dlatego należy przechowywać wszystkie dowody zakupów. Najlepiej, jeśli będą na nich podane imię, nazwisko czy miejsce zamieszkania przedsiębiorcy.

Działalność nierejestrowa a kasa fiskalna

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie ma obowiązku posiadania kasy fiskalnej. Obowiązek rejestrowania transakcji przy użyciu kasy, niezależnie od wysokości uzyskiwanego przychodu, dotyczy między innymi: usług fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych, przewozowych, związanych z mechaniką samochodową, związanych z wyżywieniem (np. catering), kulturalnych i rozrywkowych, wskazanych szczegółowo w § 4 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Przedsiębiorca ma możliwość ubiegania się o zwrot części kosztów poniesionych na zakup kasy fiskalnej.

Działalność nierejestrowana a składki ZUS

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, tj. konieczności odprowadzania zryczałtowanych składek na ZUS. Natomiast jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest stroną umowy o świadczenie usług lub umowy zlecenie, podlega ubezpieczeniom jako zleceniobiorca. W takim przypadku osoba lub firma, z którą zostaje zawarta umowa, staje się płatnikiem składek ZUS i ma obowiązek odprowadzania tych składek.

Działalność nierejestrowana a VAT

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest zwolniona od podatku VAT. Nie dotyczy to niektórych rodzajów działalności – w przypadku których status podatnika VAT nie zależy od wartości sprzedaży. Osoby prowadzące taką działalność pozostają płatnikami podatku VAT, z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami (np. obowiązek uzyskania numeru NIP oraz prowadzenia rejestru sprzedaży i zakupów).

Działalność nierejestrowana a uprawnienia konsumentów 

Mimo że działalność nierejestrowana zwalnia początkującego przedsiębiorcę z wielu formalności i kosztów, nadal należy dbać o ochronę konsumenta i jego odpowiednie traktowanie. Konsument ma takie same prawa względem przedsiębiorcy prowadzącego działalność nierejestrowaną jak do osoby, która swoją działalność zarejestrowała w CEIDG.

Działalność nierejestrowana a praca na etacie czy na umowie zlecenie

Nie istnieją prawnie określone bariery, które zakazywałyby osobie pracującej na etacie lub na podstawie umów cywilnoprawnych, podejmowanie dodatkowej działalności nierejestrowanej. Zanim nastąpi rozpoczęcie dodatkowej działalności, należy upewnić się, czy w umowie z obecnym pracodawcą nie znajduje się klauzula zakazu konkurencji, która mogłaby ograniczać nie tylko pracę u innego pracodawcy, ale również prowadzenie własnej, konkurencyjnej działalności.

Działalność nierejestrowana a bezrobocie

Osoba bezrobotna, zarejestrowana w urzędzie pracy, może również prowadzić działalność nierejestrowaną, pod warunkiem że opiera się ona jedynie na umowach sprzedaży.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414, 2029).