Gdy rodzice dziecka nie wywiązują się ze swoich obowiązków jako jego opiekunowie, mogą utracić władzę rodzicielską lub może ona zostać ograniczona bądź zawieszona. Co to oznacza w praktyce? Kto może odebrać władzę rodzicielską i na jakiej podstawie? Czym różni się ograniczenie praw rodzicielskich od ich całkowitego odebrania? Odpowiedzi znajdują się w poniższym poradniku.

Czym jest władza rodzicielska?

Prawa rodzicielskie upoważniają rodziców do odpowiadania za dziecko do osiągnięcia pełnoletności. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka, jego reprezentacji oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. 

Zawieszenie czy odebranie praw rodzicielskich nie oznacza automatycznie ograniczenia bądź zakazania kontaktów z dzieckiem.

Obowiązki rodziców wobec dziecka

Rodzice dziecka powinni:

• działać jako jego przedstawiciele ustawowi,
• troszczyć się o dziecko i jego majątek,
• troszczyć się o jego fizyczny i duchowy rozwój,
• przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień,
• rozwijać jego talenty,
• zapewnić mu edukację, 
• zapewniać mu godny byt. 

Kto posiada władzę rodzicielską?

Prawa rodzicielskie nabywa się z chwilą narodzin dziecka. Posiadają je zarówno matka, jak i ojciec dziecka (po uznaniu ojcostwa, jeżeli nie jest mężem matki dziecka). Jeżeli jedno z rodziców nie żyje lub nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje tylko jednemu rodzicowi.

Kiedy rodzic może stracić prawa rodzicielskie?

Rodzic może stracić władzę rodzicielską w sytuacji, gdy organ zauważy rażące zaniedbania w wychowaniu dziecka. Są to m.in.:

• nadużywaniu władzy rodzicielskiej (przemoc fizyczna lub psychiczna, wykorzystywanie seksualne dziecka, nadużywanie alkoholu, zmuszanie dziecka do pracy, która wykracza ponad jego siły i możliwości, wychowywanie dziecka w nienawiści do drugiego rodzica),
• rażących zaniedbaniach (głodzenie, niepłacenie alimentów, porzucenie dziecka).

Prawa rodzicielskie mogą również zostać ograniczone, zawieszone lub odebrane w sytuacji, gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody, takiej jak pobyt w więzieniu, poważna choroba lub zaginięcie rodzica.

Mimo utraty praw rodzicielskich rodzic nadal może pozwać dziecko o alimenty na rodzica.

Rodzaje ograniczenia władzy rodzicielskiej

Rodzice zaniedbujący obowiązki wychowawcze muszą być gotowi na konsekwencje, w tym możliwość zmiany w zakresie władzy rodzicielskiej z powodu:

• zawieszenia praw rodzicielskich,
• ograniczenia praw rodzicielskich,
• odebrania praw rodzicielskich.

Zawieszenie praw rodzicielskich

Zawieszenie władzy rodzicielskiej następuje w momencie, gdy rodzic z powodu przeszkody nie może pełnić swoich obowiązków wychowawczych. Dotyczy to takich sytuacji jak pobyt w więzieniu, trwałe leczenie w szpitalu lub dłuższy wyjazd za granicę. Jeżeli przeszkoda dotyczy jednego z rodziców, a drugi może opiekować się dzieckiem, sąd najczęściej nie decyduje się na zawieszenie praw rodzicielskich. 

W praktyce zawieszenie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic w tym momencie nie może korzystać z przysługujących mu praw. Nie może zatem zarządzać majątkiem dziecka, reprezentować go ani sprawować nad nim pieczy.

Gdy przeszkoda, która uniemożliwia podjęcie opieki nad dzieckiem, zniknie, sąd uchyla postanowienie, a rodzic odzyskuje prawa rodzicielskie.

Ograniczenie praw rodzicielskich

Ograniczenie władzy rodzicielskiej powoduje, że pewnych decyzji w stosunku do dziecka i jego majątku rodzic lub rodzice nie mogą podjąć bez zgody Sądu. Jeżeli władza rodzicielska została ograniczona, rodzic może wnioskować o jej przywrócenie. Do ograniczenia praw rodzicielskich dochodzi w sytuacji, gdy:

1. Rodzice żyją w rozłączeniu, wtedy sąd może zarządzić:
   • utrzymanie władzy u obu rodziców (wymagane porozumienie) - wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej przez obu rodziców nie oznacza ustanowienia tzw. opieki naprzemiennej,
   • przekazanie władzy jednemu z rodziców i ograniczenie dla drugiego w określonych aspektach, np. decyzje o edukacji.
2. Rodzice zagrażają dobru dziecka.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej ma na celu nie tylko ochronę dziecka, ale również wsparcie rodziców we właściwym jej wykonywaniu. Sąd może podjąć różne środki przy ograniczeniu władzy rodzicielskiej, takie jak nadzór kuratorski, umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub instytucji, czy tymczasowe przekazanie opieki osobom niespełniającym kryteriów rodzin zastępczych. Dodatkowo sąd może nakazać rodzicom i dziecku konkretny plan działania, np. współpracę z asystentem rodziny czy skierowanie do placówki wsparcia dziennego.

Najczęstsze przesłanki do ograniczenia władzy rodzicielskiej:

• zachowanie rodzica zagraża bezpieczeństwu dziecka,
• brak kontaktów z dzieckiem,
• nieprawidłowy wpływ rodziców na dziecko,
• silny konflikt między rodzicami,
• uzależnienia rodzica,
• rodzice nie mogą dojść do porozumienia, jak wychowywać dziecko po rozstaniu, rozwodzie.

Pozbawienie praw rodzicielskich

Decyzja o pozbawieniu rodzica lub rodziców praw rodzicielskich jest ostatecznością. Sąd podejmuje ją dopiero w sytuacji, gdy dojdzie do wniosku, że wszystkie inne środki ochrony dziecka zawiodły. Odebranie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzice tracą prawo do decydowania m.in. o miejscu pobytu dziecka, edukacji, wychowaniu, hospitalizacji oraz o wyjazdach dziecka za granicę. Nie mają również prawa do wglądu do dokumentacji medycznej potomka.

Jeżeli przyczyna odebrania praw rodzicielskich ustanie, rodzic może zawnioskować o przywrócenie praw rodzicielskich.

Po pozbawieniu rodziców praw rodzicielskich, dla dziecka ustala się opiekuna prawnego.

Ograniczenie, zawieszenie lub pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty

Zarówno w przypadku zawieszenia, ograniczenia jak i odebrania praw rodzicielskich, obowiązek alimentacyjny nie zanika. Rodzic nadal zobowiązany jest do płacenia alimentów na dziecko, a opiekun może wnioskować o ich podwyższenie. Alimenty nie są zależne od stopnia posiadanej władzy rodzicielskiej.

Ograniczenie, zawieszenie lub odebrania praw rodzicielskich a kontakt z dzieckiem

Rodzic z zawieszonymi, ograniczonymi lub odebranymi prawami rodzicielskimi, ma prawo kontaktować się ze swoim dzieckiem, chyba że sąd wydał zakaz kontaktów ze względu na jego dobro. Aby ustalić zasady kontaktowania się z małoletnim, powinien złożyć w sądzie wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem.

Bądź na bieżąco

Zmiany w polskim prawie i nowe wnioski.
Zapisz się do newslettera.

Dodaj

Wprowadź prawidłowy adres e-mail.

* Chcę otrzymywać powiadomienia o zmianach w prawie, wnioskach i inne informacje od jakiwniosek.pl| oraz jego partnerów, i zgadzam się na przetwarzanie mojego adresu e-mail przez Silnet Media Sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej, ul. Pocztowa 5, w celach marketingowych, w tym przesyłania newsletterów. Niniejszą zgodę składam dobrowolnie i oświadczam, że zostałem poinformowany o uprawnieniach, o których mowa w polityce prywatności.

Musisz wyrazić zgodę, aby zapisać się do newslettera.

---

O redakcji jakiwniosek.pl

Redakcja portalu jakiwniosek.pl to zespół specjalistów z wieloletnim doświadczeniem w zakresie administracji i urzędowych formalności. Dzięki naszej głębokiej wiedzy i zrozumieniu procesów urzędowych oferujemy użytkownikom rzetelne i przyjazne językowo instrukcje, które ułatwiają poruszanie się po skomplikowanym świecie wniosków i urzędów. Nasz zespół regularnie aktualizuje treści, dostosowując je do stale zmieniających się przepisów i potrzeb społeczeństwa. Na co dzień pomagamy wielu użytkownikom, czego potwierdzeniem są tysiące pozytywnych opinii. Z nami, biurokracja staje się prostsza i mniej stresująca!

Czytaj więcej o portalu

---