Niebieska Karta 2024 - informacje, procedura, konsekwencje, wycofanie

Procedura Niebieskiej Karty

Procedura Niebieskiej Karty składa się z kilku etapów.

Wszczęcie procedury

Procedura rozpoczyna się od wypełnienia tzw. Niebieskiej Karty A. Może tego dokonać wyłącznie:

• policjant,
• pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej,,
• pracownik oświatowy, 
• pracownik ochrony zdrowia,
• członek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
• żołnierz Żandarmerii Wojskowej;
• pracownik socjalny specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej;
• asystent rodziny;
• nauczyciel wychowawca będący wychowawcą klasy lub nauczyciel znający sytuację domową małoletniego;
• pedagog, psycholog lub terapeuta, będący przedstawicielami jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; Policji; oświaty; ochrony zdrowia; lub organizacji pozarządowych.

Po wypełnieniu dokumentu, w ciągu 5 dni roboczych zostaje on przekazany do przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego, który najczęściej ma swoją siedzibę w ośrodku pomocy społecznej. Przewodniczący ma 3 dni, aby przekazać wypełnioną Niebieską Kartę A do utworzonej Grupy Roboczej. Skład tego zespołu będzie zależał od potrzeb rodziny, dla której wszczęto procedurę.

Następnie osoba doznająca przemocy otrzyma Niebieską Kartę B, w której zawarte są informacje prawne i praktyczne w sprawie uruchomionej procedury.

Opracowanie indywidualnego planu pomocy

Grupa Robocza po zapoznaniu się z informacjami zawartymi w Karcie A oraz tymi zebranymi w środowisku domowym, zaprosi osobę doznającą przemocy na spotkanie. Powinno się ono odbyć w terminie nie dłuższym niż 5 dni roboczych od wypełnienia formularza. Zorganizowane zostanie w siedzibie Zespołu Interdyscyplinarnego lub - w sytuacji choroby - miejscu dogodnym dla osoby pokrzywdzonej.

Podczas spotkania wypisana zostanie Niebieska Karta C, na której znajdzie się indywidualny plan pomocy, uwzględniający potrzeby osoby, wobec której stosowana jest przemoc.

Oddziaływanie na sprawcę przemocy

Grupa robocza wezwie do siebie osobę dokonującą przemocy. Celem spotkania jest przekonanie oprawcy do zaprzestania stosowania przemocy i poznanie jego potrzeb. Przebieg spotkania zostanie spisany w Niebieskiej Karcie D.

W uzasadnionych sytuacjach Zespół Interdyscyplinarny może wystąpić do Prokuratury o zastosowanie środków zapobiegawczych, takich jak: nakaz opuszczenia przez sprawcę lokalu, w którym zamieszkuje wspólnie z pokrzywdzonym, dozór Policji, czy tymczasowe aresztowanie.

Realizacja indywidualnego planu pracy

Kolejnym krokiem jest wprowadzenie stworzonego przez Grupę Roboczą planu pracy w życie. Działania mogą obejmować:

• pracę socjalną,

• konsultacje psychologiczne,

• udział w grupie wsparcia dla osób doznających przemocy,

• powiadomienie sądu,

• objęcie dzieci opieką pedagogiczno-psychologiczną.

Poza tym, członkowie zespołu będą monitorowali środowisko domowe osoby doznającej przemocy domowej.

Zdarzenia niebezpieczne podczas procedury Niebieskiej Karty

Osoba doświadczająca przemocy domowej powinna zgłaszać policji lub członkom Grupy Roboczej każde zachowanie agresywne ze strony oprawcy. Policjant utworzy wówczas nową Kartę A, zaś Grupa Robocza dokona adnotacji w powstałej wcześniej Karcie C.

Zakończenie procedury

Zakończenie procedury następuje zazwyczaj po kilku miesiącach od jej rozpoczęcia. Niestety, w niektórych rodzinach przemoc trwa latami - wówczas procedura Niebieskiej Karty trwa znacznie dłużej.

Po zakończeniu procedury Niebieskiej Karty, w każdym momencie można rozpocząć ją ponownie. Wystarczy dokonać odpowiedniego zgłoszenia, np. na Policji.

Kiedy wygasa Niebieska Karta?

W prawie nie ma określonego okresu czasu, przez który procedura musi być wykonywana. Niektóre gminy same narzuciły sobie przepisy w tej kwestii. Zwyczajowo, cała procedura trwa około 3 miesięcy.

Nawet po zakończeniu procedury, na życzenie osób pokrzywdzonych lub z powodu dużego ryzyka powrotu przemocy, przedstawiciele OPS czy Policji nadal mogą pracować z tymi osobami w ramach posiadanych kompetencji. W sytuacji powrotu agresywnych zachowań procedura rozpocznie się od nowa.

Czy można wycofać Niebieską Kartę?

Niebieską Kartę można wycofać tylko z 3 powodów:

• istnieją uzasadnione przypuszczenia, że osoba, która znęcała się nad rodziną, zaprzestała takich działań,

• zrealizowano indywidualny plan pomocy przewidziany dla rodziny,

• podjęto decyzję o braku zasadności podejmowanych zabiegów.

Jakie konsekwencje ma założenie Niebieskiej Karty?

Główną konsekwencją założenia Niebieskiej Karty jest podjęcie działań wobec osoby, stosującej przemoc w rodzinie. Ponadto wszyscy członkowie rodziny mogą liczyć na pomoc psychologiczną, a odpowiednie służby będą monitorowały sytuację w środowisku domowym.

Niebieska Karta a praca

Założenie Niebieskiej Karty nie ma żadnego wpływu na życie zawodowe - nie jest to równoznaczne z popełnieniem przestępstwa, więc nie mogą zostać podjęte żadne działania wobec pracownika.

Co daje Niebieska Karta przy rozwodzie?

Niebieska Karta może być pomocna podczas postępowania rozwodowego z orzeczeniem o winie współmałżonka. Może stanowić dowód występowania przemocy w rodzinie i zarazem ułatwić sędziemu orzeczenie winy.

Procedura Niebieskiej Karty w szkole

Niebieska Karta może zostać założona również w szkole, gdy dyrektor, nauczyciel, pedagog szkolny czy wychowawca stwierdzą, że w rodzinie ucznia dochodzi do przemocy. Decyzję o rozpoczęciu procedury konsultuje się z całym gronem pedagogicznym.

Niebieską Kartę A wypełnia się w obecności ucznia, który jest dotknięty przemocą - ważne jest, aby wówczas towarzyszył mu psycholog szkolny lub pedagog. Jeżeli uczeń jest niepełnoletni, przy procedurze powinien być obecny rodzic, opiekun prawny lub faktyczny dziecka. Wypełniony formularz „Niebieska Karta A” szkoła przekazuje przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w terminie nie później niż 7 dni od wszczęcia procedury.

Niebieską Kartę B, o charakterze informacyjnym, przekazuje się uczniowi doznającemu przemocy lub - jeżeli jest niepełnoletni - rodzicowi, opiekunowi prawnemu bądź faktycznemu dziecka → nie może jej otrzymać osoba, co do której istnieje podejrzenie o dokonywaniu przemocy wobec bliskich.

Jak sprawdzić, czy jest założona Niebieska Karta?

Osobom, które zadają pytanie "Jak sprawdzić, czy mam Niebieską Kartę?", ciężko udzielić odpowiedzi. Nie istnieje specjalne narzędzie, które pozwala sprawdzić, czy Niebieska Karta została założona. Rodzina, dla której założono Niebieską Kartę, otrzyma Niebieską Kartę B, która będzie potwierdzeniem rozpoczęcia procedury. Ponadto jej członkowie zostaną poproszeni przez Grupę Roboczą o spotkanie w sprawie domniemanej przemocy.

Jak podważyć Niebieską Kartę?

Często zdarza się, że procedura zakładania Niebieskiej Karty jest nadużywana - w domu wcale nie dochodzi do przemocy, mimo to jedna ze stron zgłasza takie postępowanie do wybranego organu np. w akcie zemsty. Co może zrobić niesłusznie oskarżony? Najlepszym rozwiązaniem jest zgromadzenie dowodów i świadków, którzy potwierdzą, jaka jest prawda. Za dowody mogą posłużyć np. nagrania, a w rolę świadków mogą wcielić się, chociażby sąsiedzi. 

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z późniejszymi zmianami (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 289, 535, 1606),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 roku w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy ,,Niebieska Karta" (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz, 1830).