Co to jest PESEL? Jak i kiedy nadawany jest numer PESEL? Odpowiedzi znajdują się w poniższym poradniku.
Co to jest numer PESEL?
PESEL to numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, który nadawany jest osobie fizycznej w celu jej identyfikacji, jest to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, zawierający datę urodzenia, numer porządkowy, oznaczenie płci oraz liczbę kontrolną.
Kiedy wymagany jest numer PESEL?
PESEL wymagany jest w momencie wyrabiania polskiego dowodu osobistego lub paszportu. Również niektóre urzędy i instytucje wymagają jego podania przy załatwianiu różnych spraw urzędowych.
Obywatel w każdym momencie może zastrzec swój numer PESEL.
Kto może się starać o nadanie numeru PESEL?
O numer PESEL mogą starać się osoby z polskim obywatelstwem oraz cudzoziemcy.
Jak uzyskać numer PESEL dla obywateli polskich?
Numer PESEL nadawany jest z urzędu w następujących sytuacjach:
- przez polski urząd stanu cywilnego przy sporządzaniu aktu urodzenia dla dziecka urodzonego na terytorium Polski. Dotyczy to dzieci obywateli polskich, obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin, którzy mieszkają w Polsce, w związku z tym, że uzyskali prawo stałego pobytu oraz cudzoziemców, którzy uzyskali:
- prawo stałego pobytu lub zezwolenie na pobyt stały w Lublinie,
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Lublinie,
- status uchodźcy, ochronę uzupełniającą albo azyl w Lublinie,
- zgodę na pobyt tolerowany,
- ochronę czasową,
- zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
- przez urząd gminy przy zameldowaniu w Lublinie na pobyt stały lub czasowy – dla obywateli Polski, którzy nie mają numeru PESEL,
- przez urząd gminy przy ubieganiu się o dowód osobistyw Lublinie – dla obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą i nie mają numeru PESEL,
- przez krajowy urząd paszportowy przy ubieganiu się o paszport w Lublinie – dla obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą i nie mają numeru PESEL,
- przez konsula RP przy ubieganiu się o paszport – dla obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą, nie mają numeru PESEL i składają wniosek o wydanie paszportu w konsulacie.
W innych przypadkach o numer PESEL można uzyskać na wniosek. Należy wówczas przygotować:
- wniosek o nadanie numeru PESEL,
- dokument potwierdzający tożsamość i inne dane, które zostaną wpisane we wniosku.
Jeśli wniosek będzie zawierał braki, urząd wezwie wnioskującego do ich uzupełnienia, zaś jeżeli nie będzie spełniać wymogów urzędowych - urząd go nie rozpatrzy.
We wniosku należy wpisać faktyczną podstawę prawną, z której wynika obowiązek posiadania numeru PESEL. Jeśli jakiś urząd (na przykład ZUS czy Urząd Skarbowy) wymaga podania numeru PESEL, powinien wskazać również przepis prawa, z którego wynika obowiązek posiadania tego numeru.
Gdzie złożyć wniosek o numer PESEL w Lublinie?
Wniosek o nadanie numeru PESEL należy złożyć w urzędzie w Lublinie.
PESEL online - czy można złożyć wniosek przez Internet?
Na ten moment nie ma takiej możliwości. Wniosek o nadanie numeru PESEL należy dostarczyć do urzędu w Lublinie osobiście lub przez pełnomocnika.
Jak uzyskać numer PESEL dla dziecka za granicą?
Dzieciom posiadającym polskie obywatelstwo i urodzonym za granicą numer PESEL nadaje się:
- przy składaniu wniosku o pierwszy dokument paszportowy dla dziecka (w Polsce - w wydziale paszportowym, za granicą – w polskim konsulacie),
- przy składaniu wniosku o pierwszy dowód osobisty dla dziecka (w dowolnym urzędzie gminy w Polsce),
- przy zgłoszeniu zameldowania w Polsce na pobyt stały bądź czasowy.
W każdym z wyżej wymienionych przypadków należy w pierwszej kolejności dokonać transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia.
Transkrypcja (rejestracja) zagranicznego aktu urodzenia w polskim rejestrze ksiąg stanu cywilnego
Transkrypcji można dokonać w dowolnym urzędzie stanu cywilnego w Polsce lub w polskim konsulacie (poza granicami kraju).
Wniosek o transkrypcję zagranicznego aktu urodzenia może złożyć:
- osoba, której akt dotyczy,
- rodzice małoletniego dziecka - wniosek może złożyć jeden rodzic,
- osoba, która wykaże interes prawny w transkrypcji aktu urodzenia innej osoby,
- pełnomocnik.
Po transkrypcji wnioskujący otrzyma polski akt urodzenia, na podstawie którego można ubiegać się o wydanie polskiego dokumentu tożsamości.
Ile czeka się na uzyskanie numeru PESEL?
Urzędnik przyjmie zgłoszenie od razu. Jeśli numer PESEL zostanie przyznany, wnioskujący otrzyma powiadomienie w tej sprawie.
Ile kosztuje uzyskanie numeru PESEL?
Usługa jest bezpłatna.
Gdzie odebrać numer PESEL?
Jeżeli numer PESEL wymagany jest do wyrobienia dowodu osobistego lub paszportu, wnioskujący otrzyma go w urzędzie, w którym składał wniosek o dowód osobisty lub paszport.
Jeżeli zaś numer PESEL jest potrzebny w innym celu, niż do wyrobienia dowodu osobistego lub paszportu, wnioskujący otrzyma go:
- w urzędzie miasta/gminy właściwym dla miejsca zameldowania,
- w urzędzie miasta/gminy, na której terenie jest siedziba pracodawcy - w przypadku braku miejsca zameldowania,
- w urzędzie dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy (ul. Nowogrodzka 43) - jeśli wnioskodawca nie pracuje lub jego pracodawca ma siedzibę poza granicami Polski.
Dane w rejestrze PESEL
Jak sprawdzić poprawność numeru PESEL?
Weryfikacja, czy numer PESEL jest poprawny, jest bardzo prostą procedurą, którą można wykonać samodzielnie w domu. Aby sprawdzić PESEL, wystarczy dokonać obliczeń według podanego wzoru:
1*a + 3*b + 7*c + 9*d + 1*e + 3*f + 7*g + 9*h + 1*i + 3*j
gdzie litery od a do j oznaczają kolejne cyfry numeru PESEL. Ostatniej cyfry nie uwzględnia się w obliczeniach.
Z otrzymanego wyniku należy wziąć ostatnią cyfrę i odjąć od liczby 10. Wynik odejmowania powinien być zgodny z ostatnią cyfrą numeru PESEL. Jeżeli tak jest - numer PESEL jest poprawny.
Zaświadczenie o posiadanym numerze PESEL
Podczas załatwiania niektórych spraw urzędowych w Lublinie wymagane jest okazanie zaświadczenia o posiadanym numerze PESEL. Jak je uzyskać? Wystarczy złożyć odpowiedni wniosek do Urzędu Miasta/Gminy w Lublinie, okazać przy tym dokument tożsamości i uiścić opłatę skarbową. Wniosek można również złożyć drogą elektroniczną przez platformę ePUAP, natomiast konieczne jest podpisanie go za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego.
Z opłaty zwolnione są osoby, które starają się o zaświadczenie:
- o numerze PESEL nadanym po raz pierwszy,
- po zmianie numeru PESEL,
- wydawane celem złożenia wniosku o rekompensatę za mienie zabużańskie, czyli mienie pozostawione przez Polaków przymusowo wysiedlonych w latach 1944–1952 z terenów należących przed II wojną światową do Polski.
Wniosek może zostać złożony przez pełnomocnika - wówczas koniecznie jest uiszczenie dodatkowej opłaty skarbowej (o ile pełnomocnik nie należy do najbliższej rodziny).
O zaświadczenie o nadaniu numeru PESEL można się starać także w imieniu osoby zmarłej.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 497, 1394, 1941).
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 4 stycznia 2012 r. w sprawie nadania lub zmiany numeru PESEL (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz.1984).
- Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz.U. 2023 poz. 1394).
