Osobom, które przez lata wykonywały pracę w szczególnych warunkach, przysługują tzw. emerytury pomostowe, inaczej pomostówki. Aby ją otrzymać, należy spełniać szereg określonych warunków. Jakie zawody zalicza się do wykonywanych w szczególnych warunkach? Ile wynosi emerytura pomostowa i jak się o nią starać? Odpowiedzi znajdują się w poniższym poradniku.
Czym jest emerytura pomostowa?
Emerytura pomostowa to świadczenie przysługujące osobom, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Są to zawody, związane z czynnikami ryzyka, które z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. Dotyczy to m.in. pracy pod ziemią, pod wodą czy w powietrzu.
Praca w szczególnych warunkach i o szczególnych charakterze - przykłady
Przygotowano wykaz zawodów, w których praca upoważnia do starania się o emeryturę pomostową. Jest on podzielony na 2 części: A oraz B.
W części A wymieniono te prace, które posiadają szczególny charakter ze względu na środowisko, w którym są wykonywane. Zawody wypisane w części B opisywane są jako prace “o szczególnym charakterze wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się".
Emerytura pomostowa a lata pracy
Prawo do otrzymania emerytury pomostowej jest uzależnione od lat pracy. Aby móc starać się o to świadczenie, należy mieć przepracowany odpowiedni okres czasu - jego długość uzależniona jest od wykonywanego zawodu. Podobne założenia ma emerytura stażowa, jednak w jej przypadku charakter wykonywanej pracy nie ma znaczenia - liczy się ogólna długość stażu pracy.
Kto może ubiegać się o emeryturę pomostową w Gdańsku?
Do otrzymywania świadczenia uprawnione są osoby:
- urodzone po 31 grudnia 1948 r., które spełniają łącznie następujące warunki:
- osiągnęły wiek emerytalny – 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn,
- udowodniły okresy składkowe i nieskładkowe – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
- po 31 grudnia 2008 r. wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w ustawie o emeryturach pomostowych,
- udowodniły co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
- urodzone po 31 grudnia 1948 r., które spełniają łącznie następujące warunki:
- udowodniły okresy składkowe i nieskładkowe - 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
- po 31 grudnia 2008 r. wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w ustawie o emeryturach pomostowych
oraz
- spełniają pozostałe warunki zróżnicowane w zależności od rodzaju wykonywanej pracy:
- osoby wykonujące prace w powietrzu, na statkach powietrznych jako personel pokładowy lub jako pilot/instruktor:
- wiek co najmniej 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
- okres pracy na statkach powietrznych jako personel pokładowy lub jako pilot/instruktor, wynoszący co najmniej 15 lat,
- posiadają zaświadczenie lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania pracy jako personel pokładowy lub jako pilot/instruktor
- osoby wykonujące prace w portach morskich przy przeładunku w ładowniach statku lub prace operatorów żurawi wieżowych i dźwignic portowych albo stoczniowych
- wiek co najmniej 55 lat,
- okres pracy w portach morskich przy przeładunku w ładowniach statku lub pracy operatorów żurawi wieżowych i dźwignic portowych, lub stoczniowych, wynoszący co najmniej 15 lat,
- osoby wykonujące prace w hutnictwie wymienione w pkt 4–12 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej:
- wiek co najmniej 55 lat,
- okres pracy w hutnictwie wymienionej w pkt 4–12 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej, wynoszący co najmniej 15 lat,
- posiadają zaświadczenie lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac wymienionych w pkt 4–12 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej.
- osoby wykonujące prace: nurka, kesoniarza, w komorach hiperbarycznych, rybaka morskiego, bezpośrednio przy przetwórstwie, rozbiórce lub usuwaniu materiałów zawierających azbest:
- wiek: co najmniej 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
- okres pracy nurka, kesoniarza, w komorach hiperbarycznych, rybaka morskiego, bezpośrednio przy przetwórstwie, rozbiórce lub usuwaniu materiałów zawierających azbest, wynoszący co najmniej 10 lat,
- osoby wykonujące prace maszynistów pojazdów trakcyjnych wymienione w pkt 5 załącznika nr 2 do ustawy pomostowej:
- wiek: co najmniej 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
- okres pracy jako maszynista pojazdów trakcyjnych wymienionych w pkt 5 załącznika nr 2 do ustawy pomostowej, wynoszący co najmniej 15 lat,
- posiadają zaświadczenie lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania pracy jako maszynista pojazdów trakcyjnych,
- osoby pracujące jako członkowie zawodowych ekip ratownictwa górskiego:
- wiek: co najmniej 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
- okres pracy jako członek zawodowych ekip ratownictwa górskiego, wynoszący co najmniej 10 lat.
- osoby wykonujące prace górnicze:
- wiek: co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,
- okres pracy górniczej wynoszący co najmniej 15 lat.
- osoby wykonujące prace w powietrzu, na statkach powietrznych jako personel pokładowy lub jako pilot/instruktor:
Prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobom, które nie wykonywały po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeżeli na dzień 1 stycznia 2009 r. miały wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz spełniły pozostałe warunki.
Prawo do emerytury ulega zawieszeniu w przypadku podjęcia zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze.
Ile wynosi emerytura pomostowa w 2024 roku?
Wysokość świadczenia jest indywidualnie obliczana przez pracowników ZUS Gdańsk. Nie może być jednak niższa niż najniższa emerytura, czyli 1780,96 zł.
Wniosek o emeryturę pomostową
Wymagane dokumenty
Aby zyskać prawo do świadczenia, należy skompletować, a następnie dostarczyć do ZUS w Gdańsku następujące dokumenty:
- wniosek o emeryturę pomostową,
- informacja o okresach składkowych i nieskładkowych,
- dokumenty potwierdzające okresy m.in.: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych w Gdańsku, urlopu wychowawczego w Gdańsku, nauki w szkole wyższej,
- dokumenty potwierdzające okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.
- zaświadczenie lekarza medycyny pracy o orzeczonej niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach/ szczególnym charakterze.
Gdzie złożyć dokumenty w Gdańsku?
Wnioski w sprawie emerytury pomostowej rozpatruje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
Dokumenty można dostarczyć na 3 sposoby:
- osobiście lub przez pełnomocnika do siedziby ZUS w Gdańsku,
- listownie na adres oddziału,
- przez Internet, za pomocą PUE ZUS.
Kiedy złożyć wniosek o emeryturę pomostową?
Dokumenty należy składać nie wcześniej niż na 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania prawa do świadczenia lub zamiarem przejścia na emeryturę. Jeżeli wniosek zostanie złożony wcześniej, ZUS Gdańsk wyda decyzję o odmowie prawa do świadczenia przez niespełnienie wszystkich warunków.
Ile czeka się na rozpatrzenie wniosku?
ZUS w Gdańsku ma 30 dni na wydanie decyzji w sprawie przyznania świadczenia. Jeżeli zostanie ono przyznane, emeryt otrzyma legitymację emeryta i rencisty.
Po otrzymaniu świadczenia, emeryt może przekazać swojemu krewnemu upoważnienie do odbioru emerytury, aby mógł on odbierać świadczenie w jego imieniu.
Czy można się odwołać od decyzji ZUS Gdańsk?
Wnioskujący może w ciągu miesiąca złożyć pisemne lub ustne odwołanie (do protokołu) w oddziale ZUS, który wydał decyzję w sprawie emerytury pomostowej.
Jeżeli wnioskujący nie będzie spełniał warunków do uzyskania emerytury pomostowej, po przekroczeniu wieku emerytalnego będzie mógł przejść na klasyczną emeryturę w Gdańsku.
Podstawa prawna
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (t.j. Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43),
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429, 1672, z 2024 r. poz. 834, 858),
- Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 307),
- Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164, 1667),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (t.j. Dz. U. z 2011 r. nr 237 poz. 1412),
- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 września 2011 r. w sprawie sporządzania i doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (t.j. Dz. U. z 2011 r. nr 206 poz. 1216).
