Renta socjalna to świadczenie, o które mogą starać się osoby niezdolne do pracy. Jakie dodatkowe warunki należy spełnić, aby otrzymać wsparcie finansowe? Ile wynosi renta socjalna w 2024 roku? Jakie dokumenty trzeba dostarczyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie? Odpowiedzi na pytania znajdują się w poniższym poradniku.
Jakie warunki musi spełniać starający się o rentę socjalną?
Aby uzyskać prawo do renty socjalnej, należy spełniać poniższe warunki:
- być osobą pełnoletnią:
- mieć ukończone 18 lat, lub
- być kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat;
- lekarz orzecznik ZUS/komisja lekarska ZUS stwierdził/a, że składający wniosek jest całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia;
- w trakcie nauki (brane pod uwagę są także okres wakacji lub urlopu dziekańskiego):
- w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 lat,
- w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Jaka jest wysokość renty socjalnej?
Od 1 marca kwota renty socjalnej wynosi 1780,96 zł. Osoby pobierające rentę socjalną mogą dorabiać, ale w zależności od osiągniętego dochodu świadczenie może zostać zmniejszone lub zawieszone. Stosuje się te same zasady, które dotyczą dorabiających do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w Częstochowie. Jeśli przychód będzie wyższy niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy (do 1 marca 2024 r. 5035,50 zł), ale nie przekroczy 130% tej kwoty (9353,50 zł) renta socjalna jest zmniejszana. Renta socjalna zostanie zawieszona tak jak w przypadku innych świadczeń dopiero po przekroczeniu 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Renciści z osiągniętych dochodów będą się rozliczać rocznie lub miesięcznie, po upływie roku kalendarzowego.
Na wysokość renty socjalnej nie będą wpływały przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Na jaki okres przyznaje się rentę socjalną?
Jeżeli wnioskujący spełnia wszystkie niezbędne warunki, może otrzymać prawo do renty socjalnej:
- na stałe – gdy całkowita niezdolność do pracy jest trwała,
- na czas określony – gdy niezdolność do pracy jest okresowa.
Czy można łączyć rentę socjalną z rentą rodzinną?
Jeżeli wnioskujący ubiega się o rentę socjalną i jednocześnie jest uprawniony do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, to przysługuje mu prawo do obydwu tych świadczeń. Renty socjalnej nie można łączyć z dodatkiem do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej w Częstochowie.
Należy jednak podkreślić, że łączna kwota renty rodzinnej i socjalnej nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Jeżeli kwota ta zostanie przekroczona, ZUS obniży wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Osoby pobierające obie renty mogą również starać się o świadczenie pielęgnacyjne w Częstochowie i świadczenie 800+ w Częstochowie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Renta socjalnej nie można łączyć z pobieraniem zasiłku stałego w Częstochowie!
Kiedy renta socjalna może zostać zawieszona?
Jeżeli pobierający rentę osiąga przychód większy niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, prawo do renty socjalnej za każdy miesiąc, w którym próg zostanie przekroczony, ulegnie zawieszeniu.
Renta socjalna rozliczana jest na bieżąco z osiągniętego przychodu, który podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, czyli z tytułu:
- pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy;
- pracy nakładczej;
- pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej oraz współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów;
- wykonywania pracy w ramach umowy o świadczenie usług (innej niż umowa zlecenia lub agencyjna);
- pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło, jeżeli oprócz tej umowy wnioskujący jest zgłoszony do ubezpieczenia społecznego w ramach innej umowy;
- prowadzenia pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej wykonywaniu;
- wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;
- odpłatnego świadczenia pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- pobierania stypendium sportowego;
- działalności artystycznej lub twórczej.
Na zawieszenie renty socjalnej wpływają także:
- przychody osiągane z tytułu wykonywania umowy zlecenia przez uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów, którzy nie ukończyli 26. roku życia oraz honoraria z tytułu działalności artystycznej lub twórczej;
- kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego → dowiedz się, jak starać się o zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy i świadczenie rehabilitacyjne w Częstochowie.
Na zmniejszenie lub zawieszenie renty socjalnej wpływ mają również dochody otrzymywane z tytułu pełnionej w Polsce służby np. w Policji, Służbie Więziennej czy Wojsku. Jeśli praca zarobkowa odbywa się poza granicami Polski również należy o tym fakcie powiadomić ZUS.
W sytuacji, gdy pobierający rentę osiąga przychód, powinien o tym niezwłocznie powiadomić ZUS w formie pisemnego oświadczenia. Można je dostarczyć osobiście, przez przedstawiciela ustawowego lub osobę, która sprawuje nad rencistą opiekę prawną lub faktyczną.
Jeżeli od przychodu, który osiąga pobierający rentę, są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, powinno się dostarczyć również zaświadczenie o osiągniętym przychodzie. Wystawi je pracodawca (płatnik składek).
Jakie są obowiązki wobec ZUS, jeżeli pobiera się rentę socjalną?
Jeżeli osoba pobiera rentę socjalną, powinna niezwłocznie powiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie o:
- podjęciu zatrudnienia,
- wysokości osiąganego przychodu (również o każdej jego zmianie),
- zmianie danych (np. miejsca zamieszkania, nazwiska, numeru rachunku bankowego) – na wniosku EZP,
- trafieniu do aresztu albo zakładu karnego,
- zostaniu właścicielem gospodarstwa rolnego.
Wniosek o rentę socjalną
Renta socjalna - jak wypełnić wniosek?
Wniosek należy wypełnić czytelnie drukowanymi literami. Pola białe wniosku wypełnia oraz udziela odpowiedzi na przedstawione pytania osoba ubiegająca się o rentę socjalną, jej przedstawiciel ustawowy lub za ich zgodą kierownik ośrodka pomocy społecznej bądź inna osoba. Pola zacienione zaś wypełnia osoba przyjmująca wniosek.
Kto może złożyć dokumenty?
Wniosek o rentę socjalną może złożyć sam zainteresowany lub jedna z wymienionych poniżej osób w jego imieniu:
- przedstawiciel ustawowy (np. rodzic w imieniu dziecka);
- opiekun prawny;
- kierownik ośrodka pomocy społecznej - jeśli zostanie poproszony o pomoc;
- opiekun faktyczny - gdy złoży oświadczenie o sprawowaniu faktycznej opieki nad potencjalnym rencistą i potwierdzi je wójt, burmistrz lub prezydent miasta albo osoba przez nich upoważniona;
- inna osoba - jeśli otrzyma od wnioskującego pisemne pełnomocnictwo, podpisane przez obie strony (warto w nim podać dane tej osoby, aby urzędnik mógł sprawdzić jej tożsamość, np. imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego → Sprawdź: dowód osobisty w Częstochowie).
Jeżeli lekarz uzna, że z powodu złego stanu zdrowia podróż nie jest możliwa, wtedy lekarz orzecznik ZUS przebada osobę ubiegającą się o rentę w miejscu jej zamieszkania.
Kiedy złożyć dokumenty?
Warto złożyć wniosek o rentę socjalną w miesiącu, w którym zainteresowany osiągnie pełnoletność. Jeżeli potencjalny rencista jest już pełnoletni, powinien złożyć wniosek jak najszybciej.
Jakie dokumenty należy złożyć?
Aby ZUS mógł ustalić prawo zainteresowanego do renty socjalnej, musi on złożyć następujące dokumenty:
- wniosek o rentę socjalną,
- zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdzi okres nauki wnioskującego;
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia (zaświadczenie OL-9) wypełnione przez lekarza, pod którego opieką znajduje się osoba ubiegająca się o rentę. Lekarz powinien to zaświadczenie wystawić nie wcześniej niż miesiąc przed datą złożenia wniosku o ustalenie prawa do renty;
- inną dokumentację medyczną, która może potwierdzić stan zdrowia potencjalnego rencisty (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego) – takie informacje można dołączyć w druku OL-9A),
- dokumenty przygotowane przez pracodawcę, jeżeli składający wniosek jest zatrudniony,
- zaświadczenie o terminie zawartej umowy i kwocie osiąganego przychodu,
- wywiad zawodowy → druk OL-10,
- oświadczenie, czy wnioskujący jest właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej, która przekracza 5 hektarów.
W sytuacji, gdy o rentę socjalną będzie chciał się ubiegać cudzoziemiec, musi on spełnić kilka dodatkowych warunków:
- posiadać kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy", albo
- mieszkać w Polsce i mieć:
- zezwolenie na pobyt stały,
- status uchodźcy albo ochrony uzupełniającej,
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego w Unii Europejskiej,
- prawo pobytu lub prawo do stałego pobytu i być obywatelem albo należeć do rodziny obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.
Gdzie złożyć wniosek o rentę socjalną w Częstochowie?
Wniosek o rentę socjalną, wraz z całą potrzebną dokumentacją, należy złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznychw Częstochowie osobiście, lub z pomocą pełnomocnika. Istnieje również możliwość złożenia wniosku za pośrednictwem operatora pocztowego lub polskiego urzędu konsularnego.
Jaki jest czas oczekiwania na decyzję o przyznaniu renty socjalnej?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, również ten w Częstochowie, ma obowiązek wydać decyzję o przyznaniu lub odmówieniu prawa do renty socjalnej w ciągu 30 dni od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności, która miałaby wpływ na przyznanie tego świadczenia. Po przyznaniu renty, wnioskujący otrzyma legitymację emeryta i rencisty.
Istnieje możliwość odwołania się od decyzji wydanej przez ZUS Częstochowa. Odwołanie należy złożyć w oddziale ZUS, który wydał decyzję o nieprzyznaniu świadczenia, w ciągu miesiąca od jej otrzymania. Postępowanie odwoławcze jest wolne od opłat.
Wniosek o przedłużenie renty socjalnej
Jeżeli renta zostanie przyznana okresowo, świadczeniobiorca może starać się o jej przedłużenie. W tym celu należy złożyć w ZUS Częstochowa wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty socjalnej (ERN-P). Renta zostanie przedłużona, jeżeli lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska stwierdzi, że wnioskujący nadal jest niezdolny do pracy.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 834, 858),
- Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2194),
- Ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1621).