Chcąc otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności, należy przygotować szereg dokumentów i spełnić określone warunki. Jakie? Gdzie złożyć dokumenty i jak wygląda procedura uzyskiwania orzeczenia o niepełnosprawności? Odpowiedzi na pytania znajdują się w poniższym poradniku.
Co to jest orzeczenie o niepełnosprawności?
Jest to formalne potwierdzenie, że dana osoba jest osobą niepełnosprawną, czyli posiada długotrwałą (okresową lub trwałą), obniżoną sprawność (nie tylko fizyczną, ale również intelektualną, sensoryczną i/lub umysłową), przez którą nie może pełnić swojej roli społecznej. Taki dokument jest bardzo przydatny, a często niezbędny, aby uzyskać wiele przywilejów, ulg, uprawnień i świadczeń wspomagających osoby z orzeczoną niepełnosprawnością w życiu codziennym np. opiekę na osobę starszą i schorowaną w Legionowie. Orzeczenie o niepełnosprawności jest podstawą do starania się o dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, asystenta osoby niepełnosprawnej, zakupu przstosowanego pojazdu w ramach programu “Samodzielność - Aktywność - Mobilność!” w Legionowie oraz dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych w Legionowie.
W przypadku urodzenia się dziecka z nieodwracalnym upośledzeniem rodzic może wnioskować nie tylko o orzeczenie o niepełnosprawności, ale także o świadczenie „Za życiem”.
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności w Legionowie i jakie warunki należy spełnić?
Aby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności, wszystkie poniższe kryteria muszą zostać spełnione:
- osoba ma ukończone 16 lat,
- osoba ma obniżoną/naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną (intelektualną, sensoryczną i/lub umysłową) z powodu wady wrodzonej, przewlekłej/nieuleczalnej choroby lub uszkodzenia organizmu,
- choroba na tyle ogranicza daną osobę, że:
- jest ona niezdolna do pracy zarobkowej lub potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do jej schorzenia,
- wymaga opieki lub pomocy ze strony innych,
- ma problemy z codziennymi czynnościami i potrzebuje urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu (np. protezy, implantu ślimakowego czy pompy insulinowej).
To, że dana osoba spełnia powyższe warunki, nie oznacza, że otrzyma orzeczenie o niepełnosprawności. Jej ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu zostaną ocenione w trakcie spotkania z komisją ds. orzekania o niepełnosprawności.
Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?
Nie ma zamkniętej listy chorób, które uprawniają do przyznania orzeczenia o niepełnosprawności. Podstawą do wystawienia orzeczenia mogą być jednak następujące rodzaje schorzeń:
- zaburzenia mowy i głosu utrudniające komunikację,
- upośledzenia umysłowe,
- niektóre choroby psychiczne, np. zaburzenia psychotyczne, zaburzenia lękowe o dużym nasileniu,
- zaawansowane choroby słuchu,
- choroby układu krążenia i oddechowego,
- niektóre choroby narządu wzroku, układu pokarmowego i moczowo-płciowego,
- choroby narządu ruchu,
- epilepsja,
- niektóre choroby i zaburzenia neurologiczne.
Jakie są stopnie niepełnosprawności?
W Polsce istnieją 3 stopnie niepełnosprawności, zwane dawniej grupami inwalidzkimi.
- W przypadku dzieci do 16. roku życia nie orzeka się stopnia niepełnosprawności; dziecko otrzymuje „orzeczenie o niepełnosprawności”;
- W przypadku osób powyżej 16. roku życia można uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności wraz ze wskazaniem jego stopnia:
- niepełnosprawność w stopniu lekkim (III stopień niepełnosprawności)
- osoba mająca problemy w wykonywaniu codziennych czynności i potrzebująca urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu,
- osoba, która przez swój stan zdrowia ma duże ograniczenia w funkcjonowaniu i może pracować tylko częściowo, na przykład na pół etatu,
- niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym (II stopień niepełnosprawności)
- osoba potrzebuje czasowej albo częściowej pomocy innych osób przez więcej niż 12 miesięcy,
- osoba, która przez swój stan zdrowia jest niezdolna do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia,
- niepełnosprawność w stopniu znacznym (I stopień niepełnosprawności)
- osoba nie może samodzielnie funkcjonować i jest całkowicie zależna od opieki innych osób przez więcej niż 12 miesięcy (np. wymaga pielęgnacji, karmienia, mycia),
- osoba, która przez swój stan zdrowia jest osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia.
- niepełnosprawność w stopniu lekkim (III stopień niepełnosprawności)
Osoby legitymujące się umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mogą starać się o zasiłek stały w Legionowie, przyznawany z powodu całkowitej niezdolności do pracy.
Co daje orzeczenie o niepełnosprawności?
Orzeczenie uprawnia daną osobę do wielu form pomocy, dodatków finansowych, ulg i uprawnień, w tym między innymi do pomocy z zakresu:
- PRACY
- wsparcie w aktywizacji zawodowej,
- zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej,
- prawo do dodatkowych dni urlopowych,
- prawo do dłuższej przerwy w pracy,
- prawo do krótszego wymiaru pracy,
- możliwość udziału w specjalistycznych szkoleniach,
- wsparcie przy działalności rolniczej i gospodarczej,
- ZDROWIA
- możliwość uczestniczenia w szeregu zajęć rehabilitacyjnych i terapii zajęciowych,
- uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych,
- dofinansowanie do sprzętów rehabilitacyjnych, ortopedycznych, środków medycznych i pomocniczych,
- korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych,
- FINANSÓW - uprawnienia do pomocy finansowej w postaci:
- zasiłku pielęgnacyjnego → Zobacz: Zasiłek pielęgnacyjny w Legionowie,
- świadczeń rodzinnych np. dodatku do zasiłku rodzinnego, związanego z niepełnosprawnością → Zobacz: Dodatek do zasiłku rodzinnego w Legionowie,
- zasiłku stałego z pomocy społecznej → Sprawdź: zasiłek stały w Legionowie,
- ulg podatkowych,
- zniżek komunikacyjnych,
- zwolnienia z opłat RTV,
- INNE
- karta parkingowa → Zobacz: Karta parkingowa w Legionowie
- przywileje pierwszeństwa dla osób niepełnosprawnych.
Dokumentem potwierdzającym posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, który uprawnia do ulg i udogodnień, jest legitymacja osoby niepełnosprawnej w Legionowie.
Osoby niepełnosprawne oraz inne o szczególnych potrzebach, mają prawo złożyć wniosek o dostępność w ramach programu Dostępność Plus, jeżeli nie mogą załatwić sprawy przez ograniczenia architektoniczne czy komunikacyjne.
Od stycznia 2024 roku, osoby niepełnosprawne mogą wnioskować o świadczenie wspierające w Legionowie.
Kiedy przysługuje orzeczenie o niepełnosprawności na stałe?
Grupa inwalidzka na stałe przysługuje osobom, które w celu pełnienia ról społecznych wymagają stałej bądź długotrwałej opieki i pomocy w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji oraz:
- są niezdolne do pracy lub
- są zdolne do pracy w warunkach pracy chronionej.
Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Kiedy składa się wniosek o grupę inwalidzką i kto go może złożyć?
Wniosek o niepełnosprawność można złożyć w momencie wystąpienia przesłanek uprawniających do jego przyznania, czyli kiedy pojawia się obniżenie sprawności, wymagające podjęcia opieki w stosunku do danej osoby. Jeśli orzeczenie traci ważność, wniosek zgodnie z obowiązującymi przepisami należy złożyć nie wcześniej niż na 2 miesiące przed upływem terminu jego ważności (dotychczas można to było zrobić nie wcześniej niż na 30 dni przed upływem terminu ważności posiadanego orzeczenia).
W przypadku osób poniżej 16. roku życia wniosek należy złożyć na 3 miesiące przed upływem terminu ważności posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności.
Orzeczenie o znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniu niepełnosprawności lub niepełnosprawności zachowa ważność pod warunkiem złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia w okresie ważności tego orzeczenia. Orzeczenie zachowa ważność do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
Wniosek może złożyć:
- pełnoletnia osoba, której niepełnosprawność dotyczy,
- rodzice lub opiekunowie prawni, albo kurator, w imieniu osoby poniżej 18. roku życia oraz mającej orzeczone ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe,
- kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Legionowie – m.in. wtedy, gdy zgodę wyrazi na to osoba niepełnosprawna, jej rodzic, opiekun prawny albo kurator.
Jakie dokumenty są potrzebne i gdzie je złożyć w Legionowie?
W pierwszej kolejności należy złożyć:
- wniosek o orzeczenie (pobrany ze strony lub siedziby odpowiedniego zespołu orzekającego, ponieważ nie ma odgórnego wzoru),
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia (ważne jest przez 30 dni),
- dokumentację medyczną i inną, która ułatwi orzeczenie (kopie dokumentów, np. historię choroby, pobyty w szpitalu, karty medyczne, wyniki badań itp.).
Dokumenty najlepiej złożyć osobiście, w Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Legionowie. Złożenie dokumentacji osobiście pozwoli na poświadczenie przedłożonych kopii z oryginałami (należy wówczas zabrać ze sobą wszystkie oryginały dokumentów oraz dowód tożsamości → Zobacz, jak wyrobić dowód osobisty w Legionowie).
Dokumenty można również wysłać listownie, a samo złożenie wniosku jest bezpłatne.
Co dalej? Komisja ds. orzekania o niepełnosprawności w Legionowie
Po złożeniu niezbędnych dokumentów i ewentualnym uzupełnieniu ich braków wnioskujący otrzyma informację o terminie komisji orzekającej w Legionowie składającej się z lekarza i pedagoga/psychologa oraz/lub pracownika socjalnego.
Termin komisji ds. orzekania o niepełnosprawności
Informacja o terminie zebrania się komisji w Legionowie powinna dotrzeć do wnioskującego:
- listownie do 30 dni od złożenia wniosku, zazwyczaj na 7 dni kalendarzowych przed terminem komisji,
- do 2 miesięcy, jeśli sprawa wnioskującego jest bardziej skomplikowana, o czym zostanie poinformowany wcześniej.
Obecność na komisji jest obowiązkowa!
W przypadku nieobecności komisja wyznaczy nowy termin (jeśli wnioskujący usprawiedliwi swoją nieobecność do 14 dni od poprzedniego terminu). W wyjątkowych sytuacjach komisja może wydać orzeczenie zaocznie lub w miejscu przebywania niepełnosprawnej osoby (np. w ciężkich przypadkach).
Jak przebiega posiedzenie komisji?
- LEKARZ
W pierwszej kolejności odwiedza się gabinet lekarski. Na tym etapie kluczowe będzie przedstawienie wszystkich szczegółów i dokumentacji ukazującej historię i stopień zaawansowania choroby. Lekarz ocenia stan zdrowia oraz możliwość wykonywania czynności odpowiednich do wieku pacjenta (w miarę możliwości). - PRACOWNIK SOCJALNY/ PEDAGOG/ PSYCHOLOG
Drugi etap to spotkanie-rozmowa z psychologiem lub inną uprawnioną osobą, która szczegółowo wypyta wnioskującego o samopoczucie, sytuację rodzinną, zdrowotną, socjalną, społeczną, ograniczenia, jakie widzi na swojej drodze, jak sobie z nimi radzi i w których aspektach życiowych potrzebuje wsparcia.
Kiedy nastąpi decyzja komisji i wydanie orzeczenia o niepełnosprawności?
Wydanie orzeczenia nastąpi maksymalnie do 14 dni od dnia posiedzenia komisji. Co ważne, nie udziela się takiej informacji telefonicznie. Można o nią zapytać osobiście lub czekać na potwierdzenie listowne.
W przypadku chęci odebrania decyzji osobiście należy o tym poinformować komisję np. w dniu posiedzenia.
Po otrzymaniu orzeczenia o niepełnosprawności, można wnioskować o przyznanie 800 plus dla niepełnosprawnych w Legionowie.
Podstawa prawna
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób do 16. roku życia (Dz. U. Nr 17 poz. 162 z późn. zm.);
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2021 r., poz. 857);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie warunków, sposobu oraz trybu gromadzenia i usuwania danych w ramach Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności (Dz. U. z 2007 r. Nr 228 poz. 1681);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2007 r. Nr 250, poz. 1875);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przez organy upoważnione do kontroli na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. (Dz. U. z 2013 r., poz. 29).
