Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału

Powyższe doprowadziło z kolei do tego, że niektóre banki, upatrując szansę na zniechęcenie kredytobiorców, którzy potencjalnie mogliby pozwać bank, zaczęły wytaczać przeciwko frankowiczom powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystania z kapitału w związku z unieważnieniem kredytu we frankach. Więcej na ten temat w artykule: Pozew o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału.

Należy zadać sobie pytanie, czy bank może wykorzystać fakt unieważnienia umowy frankowej i skutecznie pozwać kredytobiorcę, który jest konsumentem o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z powierzonego kapitału.

Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału – czym jest?

Jak zostało już wspomniane, unieważnienie kredytu we frankach skutkuje koniecznością wzajemnego rozliczenia stron umowy. Banki obrały taktykę, zgodnie z którą skoro unieważniona umowa zostaje wyeliminowana z obrotu prawnego ze skutkiem wstecz, to bank ma prawo żądać od kredytobiorcy wynagrodzenia za to, że korzystał z kapitału wypłaconego mu przez bank. Zdaniem prawników reprezentujących banki wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału miałoby stanowić rekompensatę dla banku za to, że kredytobiorca przez dłuższy czas korzystał z powierzonego mu na podstawie umowy kredytowej kapitału.

Trzeba zauważyć, że takie stanowisko banków jest zupełnie bezzasadne jako pozbawione podstawy prawnej, ponieważ ani przepisy kodeksu cywilnego ani ustawy prawo bankowe nie zawierają żadnego przepisu, który miałby stanowić podstawę dla tak sformułowanego roszczenia. 

Argumentacja banków, oparta o przepisy stanowiące o bezpodstawnym wzbogaceniu nie zasługuje na uwzględnienie a uznanie roszczenia banków o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału prowadziło by do nieakceptowalnej sytuacji, w której bank czerpie korzyści z umowy, która z przyczyn leżących po jego stronie, wyrokiem sądu została uznana za nieważną. Inaczej mówiąc, bank odnosiłby korzyści z wadliwego przygotowania umowy łączącej go z kredytobiorcą. Dodatkowo, taka sytuacja stałaby w sprzeczności z wykładnią art. 6 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Jak orzekają sądy w sprawach o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału?

W sprawach roszczeń banków o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału w związku z unieważnieniem kredytu frankowego sądy wypracowały linię orzeczniczą, zgodnie z którą tak formułowane roszczenie banku nie zasługuje na uwzględnienie. Zdaniem Sądów w przepisach polskiego prawa brak jest jakiejkolwiek podstawy prawnej, która uzasadniałaby takie roszczenie. 

Takie stanowisko podzielają również przedstawiciele doktryny, którzy uważają, że gdyby roszczenie banków zostało uznane za zasadne prowadziłoby to do usunięcia ryzyka związanego ze stosowaniem w umowach kredytowych postanowień niedozwolonych a w razie unieważnienia umowy kredytowej banki miałyby szansę otrzymać wynagrodzenie za korzystanie przez kredytobiorcę z powierzonego kapitału. Tym samym nie istniałaby żadna okoliczność, która powstrzymywałaby banki przed stosowaniem niedozwolonych klauzul umownych (vide W. Dudziec-Rzeszowska, Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału – glosa – I ACa 635/19, Monitor Prawniczy nr 18/2020, s. 990). 

Niezależnie od powyższego, na ten moment wydano relatywnie mało wyroków rozstrzygających o bezzasadności roszczenia banków czego przyczyną może być m.in. to że Sądy w większości przychylają się do wniosków pełnomocników banków, którzy wnoszą o zawieszenie postępowania o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w przedmiocie unieważnienia umowy kredytowej.

Czy opinia Rzecznika Generalnego TSUE w sprawach o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału jest kamieniem milowym?

W lutym 2023 r. Rzecznik Generalny przedstawił TSUE swoje stanowisko w sprawie zainicjowanej pytaniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie (sygn. akt C-520/21), którą jesienią będzie zajmował się Trybunał Sprawiedliwości UE. Pytanie skierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczyło w szczególności tego, czy stronom unieważnionej umowy kredytowej należy się zwrot dodatkowych środków ponad te wypłacone w wykonaniu umowy. 

Zdaniem Rzecznika Generalnego TSUE, w przypadku uznania prawomocnym wyrokiem przez Sąd, że umowa kredytu frankowego jest od samego początku nieważna, bank nie ma żadnych podstaw prawych aby domagać się od konsumenta jakichkolwiek innych świadczeń prócz zwrotu wypłaconego kapitału i zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty.

Jak podkreślił Rzecznik, uznanie roszczeń banków o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału za zasadne, prowadziłoby do odnoszenia przez banki korzyści z własnych bezprawnych działań oraz byłoby sprzeczne z Dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, której celem jest przecież zapewnienie należytej ochrony konsumentów. Oczywiście trzeba pamiętać, że opinia Rzecznika nie przesądza w sprawie i nie oznacza, iż wyrok TSUE będzie z nią tożsamy niemniej, z dotychczasowej praktyki wynika, iż często orzeczenia Trybunału są zbieżne z opinią Rzecznika Generalnego TSUE.

Kredyt frankowy - pomoc

Jeśli przeczytali Państwo ten artykuł prawdopodobnie należą Państwo do grupy kredytobiorców, którzy rozważają unieważnienie umowy kredytu we frankach lub których umowa już została uznana przez Sąd za nieważną. Jeśli potrzebują Państwo profesjonalnej pomocy w sporze z bankiem dotyczącym kredytu we frankach warto skontaktować się z profesjonalną kancelarią prawną, która przeanalizuje Państwa sytuację i znajdzie odpowiednie rozwiązanie. 

Polecamy również:

• Unieważnienie kredytu we frankach - najczęściej zadawane pytania
• Kredyty we frankach szwajcarskich – czy da się unieważnić umowę?

---