Kto wypłaca odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości?

Odszkodowanie za wywłaszczenie

Wywłaszczenia nieruchomości pojawiają się najczęściej w przypadku inwestycji dokonywanych na cele publiczne (chodzi tutaj głównie o budowę dróg). Utrata prawa własności gruntu, budynku lub lokalu na rzecz państwa jest stanem wyjątkowym i zawsze powinna wiązać się z powstaniem prawa do wypłaty odpowiedniej rekompensaty finansowej. Odszkodowanie za wywłaszczenie jest formą zapłaty za utraconą własność.

Zgodnie z treścią art. 128 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw. Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości są ustanowione inne prawa rzeczowe, odszkodowanie zmniejsza się o kwotę równą wartości tych praw. Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości, stanowiącej własność jednostki samorządu terytorialnego, jest ustanowione prawo użytkowania wieczystego, odszkodowanie zmniejsza się o kwotę równą wartości tego prawa. Odszkodowanie przysługuje również za szkody powstałe wskutek zdarzeń, o których mowa w art. 120 i 124-126 ustawy. Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości poniesionych szkód. Jeżeli wskutek tych zdarzeń zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu.

Wartość odszkodowania za wywłaszczenie

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 128 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami, oparte jest na zasadach wynikających z prawa cywilnego, tj. powinno odpowiadać różnicy między stanem obecnym a stanem hipotetycznym, który by istniał, gdyby nie zdarzenie będące źródłem szkody, przy czym co do zasady odszkodowanie powinno pokrywać całą tę różnicę.

Odszkodowanie powinno rekompensować jedynie te szkody, które pozostają w związku przyczynowym ze zdarzeniem je wywołującym. Odszkodowanie z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości obejmuje zatem jedynie szkody na obszarze objętym czasowym zajęciem, który został określony w decyzji, natomiast kwestia szkód powstałych podczas realizacji inwestycji poza obszarem wskazanym w wymienionej decyzji nie może być przedmiotem postępowania odszkodowawczego, o którym mowa w art. 128 ust. 4 ww. ustawy. Odszkodowanie za zaistniałe szkody powiększa się o kwotę odpowiadającą zmniejszeniu wartości nieruchomości - jeżeli takie zmniejszenie nastąpiło jedynie na skutek działań stanowiących powód czasowego zajęcia nieruchomości. Zmniejszenie tej wartości musi nastąpić tylko w wyniku zrealizowanej inwestycji, a nie ograniczeń wynikających z planu zagospodarowania przestrzennego, który niezależnie od tego, kiedy zostanie zrealizowany, może ograniczać możliwość korzystania z danej nieruchomości, a co za tym idzie zmniejsza jej wartość. Wyliczając odszkodowanie z tego tytułu w operacie szacunkowym nie można zatem wyliczyć niejako "całości" odszkodowania z tego tytułu, że wskazanie w planie zagospodarowania przestrzennego przewiduje, że dana nieruchomość zostanie objęta inwestycją drogową. W tym zakresie właścicielowi nieruchomości przysługuje inne roszczenie, tj. z art. 36 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Wypłata odszkodowania za wywłaszczenie

Nie istnieje jeden centralny organ, który jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości. Wiele w tej kwestii zależy od tego na rzecz kogo nastąpiło wywłaszczenie – jeśli będzie to Skarb Państwa odszkodowanie musi zostać wypłacone przez właściwego starostę. W przypadku wywłaszczeń realizowanych na rzecz jednostek samorządu terytorialnego odszkodowania wypłacane są przez organy wykonawcze tych jednostek, a więc odpowiednie gminy, powiaty i województwa (w praktyce przez stosowne urzędy, które działają w imieniu tych jednostek).

Odszkodowanie za wywłaszczenie jest wypłacane co do zasady jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu lub inna decyzja odszkodowawcza staje się ostateczna, tj. nie przysługuje względem niej żaden zwyczajny środek odwoławczy. Pamiętajmy, że organ wypłacający odszkodowanie może podjąć decyzje o jego wypłaceniu w zupełnie innym terminie, choć wymaga to w takim przypadku zgody osoby uprawnionej do otrzymania stosownej kwoty pieniężnej.

Co ciekawe żądanie ustalenia i wypłaty stosownego odszkodowania za wywłaszczenie co do zasady nie ulega przedawnieniu. Jeśli organ zobowiązany do wypłaty opóźnia się w realizacji swojego obowiązku uprawniony do odszkodowania może złożyć ponaglenie, a w skrajnych przypadkach także skierować sprawę do sądu.

Źródło artykułu: https://www.wywlaszczenie.pl/

---